BYJU’s च्या बर्बादी ची कहाणी:Byjus Downfall
Byjus downfall: बायजूस ही भारतातील एक मोठी शिक्षण तंत्रज्ञान कंपनी होती, जी विद्यार्थ्यांना ऑनलाईन शिक्षणाची सोय पुरवायची. ती व्हिडिओ लेक्चर्स, कोर्सेस, आणि मोबाईल अॅप्सच्या माध्यमातून मुलांना घरबसल्या शिकवायची. या कंपनीने शिक्षणाला डिजिटल स्वरूप देत अनेक मुलांसाठी शिक्षण सोपं केलं. बायजूसने शिक्षण क्षेत्रात मोठा बदल घडवून आणला, आणि अनेक पालकांनी आपल्या मुलांसाठी ही सेवा घेतली. पण मोठ्या प्रमाणावर लोकप्रिय असूनही, कंपनीने वेळोवेळी काही चुका केल्या आणि काही अडचणींचा सामना केला, ज्यामुळे तिचं यश थांबलं आणि शेवटी ती अयशस्वी ठरली.
Byjus downfall चे कारण
अति खर्च आणि कर्ज
बायजूसने व्यवसाय मोठा करण्यासाठी खूप मोठे निर्णय घेतले, पण हे निर्णय घेताना खर्चावर नियंत्रण ठेवण्याकडे दुर्लक्ष झाले. जाहिरातींसाठी करोडो रुपये खर्च करण्यात आले, जेणेकरून जास्तीत जास्त लोकांपर्यंत पोहोचता येईल. मोठ्या सेलिब्रिटींना ब्रँड अॅम्बेसेडर बनवल्याने कंपनीची ओळख वाढली, पण त्यासाठी खूप मोठा खर्च झाला. याशिवाय, बायजूसने अनेक छोट्या आणि मोठ्या कंपन्या खरेदी केल्या, जसे की आकाश एज्युकेशनल सर्व्हिसेस. या खरेदींनी त्यांचा खर्च प्रचंड वाढवला.
कंपनीने महसूल मिळवण्यापेक्षा खर्च वाढवला, त्यामुळे त्यांच्या नफ्यापेक्षा कर्जाचा बोजा जास्त झाला. याशिवाय, त्यांनी बँका आणि गुंतवणूकदारांकडून घेतलेल्या कर्जाचे हप्ते वेळेवर भरण्यासाठी त्यांना संघर्ष करावा लागला. त्यांच्या खर्चाच्या चुकीच्या धोरणांमुळे उत्पन्नाचे स्रोत कमी झाले आणि हळूहळू कर्ज परतफेड करणे जवळजवळ अशक्य झाले. कंपनीच्या या आर्थिक अडचणींमुळे कामगार कपात करावी लागली, अनेक प्रकल्प थांबवावे लागले, आणि शेवटी, कंपनीचा पाया ढासळू लागला.
ही परिस्थिती दाखवते की, कोणत्याही व्यवसायासाठी खर्चाचे योग्य नियोजन अत्यंत गरजेचे असते. व्यवसाय मोठा करण्याचा हव्यास जास्त झाला तर तो नफा कमी आणि तोटा जास्त निर्माण करतो.
गुणवत्तेवर कमी लक्ष
बायजूस कंपनीने नेहमीच आपल्या व्यवसायाचा विस्तार करण्यावर लक्ष केंद्रित केले. त्यांचा उद्देश अधिकाधिक विद्यार्थ्यांपर्यंत पोहोचणे आणि जास्त लोकांना आपली सेवा विकणे हा होता. पण व्यवसाय वाढवताना त्यांनी विद्यार्थ्यांसाठी तयार केलेल्या शिक्षण सामग्रीची गुणवत्ता टिकवणे दुर्लक्षित केले
कंपनीने जरी आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करून व्हिडिओ लेक्चर्स आणि ऑनलाईन कोर्सेस तयार केले, तरी त्या कोर्सेसमध्ये सुधारणा करण्यासाठी किंवा विद्यार्थ्यांच्या गरजा समजून घेण्यासाठी पुरेसा वेळ दिला गेला नाही. काही विद्यार्थ्यांनी आणि पालकांनी तक्रार केली की शिक्षण सामग्री अवघड होती, त्यामध्ये समजायला सोप्या पद्धतींचा अभाव होता.
याशिवाय, काही ठिकाणी चुकीची माहिती दिल्याच्या तक्रारीही आल्या. त्यामुळे विद्यार्थ्यांना शिक्षणाचा अपेक्षित फायदा मिळाला नाही. जेव्हा विद्यार्थी किंवा पालक यांसारख्या त्रुटी अनुभवतात, तेव्हा ते कंपनीवरचा विश्वास गमावतात.
कंपनीने जर गुणवत्तेला प्राधान्य दिले असते, तर विद्यार्थ्यांमध्ये लोकप्रियता वाढली असती. परंतु केवळ व्यवसाय वाढीवर लक्ष केंद्रित करून गुणवत्तेकडे दुर्लक्ष केल्याने बायजूसला मोठा फटका बसला. त्यामुळे व्यवसायाच्या यशासाठी गुणवत्ता आणि ग्राहकांचा विश्वास टिकवणे महत्त्वाचे आहे, हे बायजूसच्या उदाहरणातून शिकता येते.
पालकांची नाराजी
बायजूसकडून ज्या पद्धतीने कोर्सेस विकण्याचा प्रयत्न केला जात होता, त्याबाबत अनेक पालक नाराज होते. अनेक पालकांनी तक्रार केली की बायजूसचे विक्रेते त्यांच्यावर कोर्स खरेदी करण्यासाठी दबाव टाकत होते. फोनवर वारंवार कॉल करून, कोर्स घेण्यासाठी पटवून देण्याचा प्रयत्न केला जात होता. काही वेळा पालकांना योग्य माहिती न देता फक्त कोर्स खरेदी करण्यासाठी जबरदस्ती केली जात होती.
काही पालकांनी सांगितले की, बायजूसचे विक्रेते त्यांच्यासमोर कोर्स खूप उपयुक्त असल्याचं सांगत, पण खरेदी केल्यानंतर तो त्यांच्या मुलांसाठी योग्य ठरत नव्हता. काही वेळा विक्रीसाठी चुकीची माहिती देऊन पालकांची फसवणूक होत होती. या प्रकारामुळे पालकांच्या मनात बायजूसबद्दल नकारात्मक भावना तयार झाली.
याशिवाय, काही पालकांनी हेही सांगितले की, त्यांनी कोर्स रद्द करण्याचा प्रयत्न केला असता, बायजूसच्या कर्मचाऱ्यांनी त्यांना रद्द करायला परवानगी दिली नाही किंवा त्यांची चौकशी योग्य प्रकारे घेतली नाही. हे अनुभव पालकांसाठी खूप त्रासदायक ठरले.
पालकांच्या या नाराजीनं बायजूसच्या ब्रँड इमेजवर वाईट परिणाम झाला. एकदा ग्राहकांचा विश्वास गमावला की, तो पुन्हा जिंकणे खूप कठीण असते. त्यामुळे कोणत्याही व्यवसायासाठी ग्राहकांशी प्रामाणिक वागणं आणि त्यांचा विश्वास टिकवणं खूप महत्त्वाचं असतं, हे बायजूसच्या या चुकीवरून शिकायला मिळतं.
बाजारातील स्पर्धा
बायजूसने जेव्हा ऑनलाईन शिक्षण क्षेत्रात मोठं नाव कमावलं, तेव्हा या क्षेत्रात इतर कंपन्याही मोठ्या प्रमाणावर येऊ लागल्या. Unacademy, Vedantu, आणि अशाच अनेक ऑनलाईन शिक्षण अॅप्सनी बायजूसला तगडी स्पर्धा दिली. या कंपन्यांनी कमी किमतीत चांगल्या गुणवत्तेचे कोर्सेस पुरवले, ज्यामुळे अनेक विद्यार्थी आणि पालकांनी बायजूसऐवजी त्यांचा पर्याय निवडला.
Unacademy आणि Vedantu यांनी विद्यार्थ्यांच्या गरजांनुसार कोर्सेस तयार केले, तसेच लाईव्ह क्लासेस आणि थेट शिक्षकांशी संवाद यासारख्या सुविधा दिल्या. या सुविधांमुळे विद्यार्थ्यांना शिकण्याचा चांगला अनुभव मिळाला. याउलट, बायजूसचा फोकस प्रामुख्याने रेकॉर्डेड व्हिडिओ लेक्चर्सवर होता, ज्यामुळे काही विद्यार्थ्यांना शिकण्यात अडचणी आल्या.
स्पर्धक कंपन्यांनी आपल्या कोर्सेसची किंमत कमी ठेवली, जेणेकरून जास्त विद्यार्थी त्यांचा कोर्स परवडणाऱ्या किमतीत खरेदी करू शकतील. तसेच, काही कंपन्यांनी मोफत कोर्सेस देण्याची योजना सुरू केली, ज्यामुळे विद्यार्थ्यांना सुरुवात करण्यासाठी कोणताही खर्च करावा लागला नाही. यामुळे बायजूसच्या महागड्या कोर्सेसकडे विद्यार्थ्यांचा ओढा कमी झाला.
Read Now : आपल्या छोट्या दूकाना साठी मार्केटिंग टिपस: Small Shop Marketing tips
याशिवाय, स्पर्धक कंपन्यांनी त्यांच्या अॅप्समध्ये नवीन फीचर्स आणि टेक्नॉलॉजीचा उपयोग केला, ज्यामुळे विद्यार्थ्यांना शिकण्याचा अधिक इंटरॅक्टिव्ह आणि सोपा अनुभव मिळाला. बायजूसने अशा सुधारणा करण्यात उशीर केला, ज्याचा फटका त्यांना बसला.
स्पर्धा वाढल्यामुळे बायजूसला आपल्या व्यवसायात बदल करणे आणि नवीन रणनीती आणणे आवश्यक होते, पण त्यांनी हे वेळेवर केलं नाही. परिणामी, बाजारातल्या इतर कंपन्यांनी बायजूसला मागे टाकलं, आणि त्यांचा व्यवसाय हळूहळू कमी होऊ लागला. यावरून स्पष्ट होतं की, कोणत्याही व्यवसायात टिकून राहण्यासाठी स्पर्धकांपेक्षा चांगलं काम करणं आणि वेळोवेळी बदल करणं खूप गरजेचं असतं.
COVID-19 नंतरची परिस्थिती
कोरोना काळात जेव्हा सर्वत्र लॉकडाऊन लागू झाला होता, तेव्हा शाळा आणि कॉलेज बंद होती. यामुळे विद्यार्थ्यांना घरातूनच शिक्षण घ्यावं लागत होतं. याच वेळेस ऑनलाईन शिक्षणाला खूप मोठी मागणी निर्माण झाली. पालक आणि विद्यार्थी दोघांनीही ऑनलाईन क्लासेस आणि कोर्सेसकडे मोठ्या प्रमाणावर वळण घेतलं. बायजूससाठी ही एक सुवर्णसंधी होती. कंपनीने आपल्या ऑनलाईन कोर्सेस आणि व्हिडिओ लेक्चर्सद्वारे खूप मोठा व्यवसाय केला.
या काळात अनेक विद्यार्थ्यांनी बायजूसचे कोर्सेस खरेदी केले. बायजूसने शाळांमधून न मिळणाऱ्या सुविधा ऑनलाईन दिल्या, जसे की चांगल्या गुणवत्तेची व्हिडिओ लेक्चर्स, चाचणी परीक्षांसाठी तयारी, आणि संपूर्ण अभ्यासक्रमाची माहिती एका अॅपमध्ये मिळणे. त्यामुळे बायजूसचा व्यवसाय झपाट्याने वाढला आणि त्यांनी खूप नफा मिळवला.
पण कोरोना संपल्यानंतर परिस्थिती बदलू लागली. शाळा आणि कॉलेज पुन्हा सुरू झाल्या, आणि विद्यार्थी पुन्हा ऑफलाईन शिक्षणाकडे वळले. अनेक पालकांनी ऑनलाईन कोर्सेसऐवजी पुन्हा ट्यूशन क्लासेस आणि शाळांवर भर द्यायला सुरुवात केली. यामुळे बायजूसला ग्राहक गमवावे लागले.
याशिवाय, कोरोना काळात जे पालक बायजूसच्या कोर्सेससाठी पैसे खर्च करत होते, त्यांनी नंतर अशा महागड्या कोर्सेसवर खर्च करणे बंद केले. यामुळे बायजूसच्या विक्रीत घट झाली. बायजूसने या बदललेल्या परिस्थितीसाठी वेळेवर तयारी केली नाही. त्यांनी ऑफलाईन क्लासेस किंवा मिश्र शिक्षण (ऑनलाईन + ऑफलाईन) देण्याचा विचार केला नाही, ज्यामुळे त्यांचा व्यवसाय आणखीनच अडचणीत आला.
कोरोनानंतरची परिस्थिती बायजूससाठी खूप मोठा धडा होती. ती वेळ दाखवते की, व्यवसाय कोणत्याही काळात, बदलत्या गरजांनुसार स्वतःला बदलत राहिला पाहिजे. वेळेवर योग्य निर्णय घेतले नाहीत, तर मोठं नुकसान होऊ शकतं.
व्यवस्थापनातील चुका
बायजूसने आपल्या व्यवसायाचा विस्तार खूप वेगाने केला. मोठ्या प्रमाणावर जाहिराती, कंपन्या खरेदी, आणि कोर्सेस तयार करण्यात त्यांनी लक्ष केंद्रित केले. पण व्यवसाय वाढवण्याच्या या धावपळीत व्यवस्थापनाकडे योग्य लक्ष दिलं गेलं नाही. यामुळे अनेक समस्यांचा सामना करावा लागला.
कंपनीच्या खर्चावर नियंत्रण ठेवणं खूप महत्त्वाचं होतं, पण बायजूसने हे करण्यासाठी योग्य नियोजन केलं नाही. जाहिरातींवर आणि सेलिब्रिटींच्या प्रचारासाठी खूप पैसे खर्च करण्यात आले. याशिवाय, कर्ज घेऊन मोठ्या कंपन्या खरेदी करण्यातही भर पडली. पण या सगळ्यामुळे कंपनीचे एकूण आर्थिक नियोजन बिघडलं. जर त्यांनी खर्च नियंत्रणात ठेवून योजना आखली असती, तर अशा आर्थिक अडचणी टाळता आल्या असत्या.
याशिवाय, बायजूसने कर्मचार्‍यांच्या समाधानाकडेही दुर्लक्ष केलं. अनेक कर्मचार्‍यांनी सांगितलं की, कंपनीमध्ये कामाचा प्रचंड ताण होता आणि त्यांना त्यांच्या मेहनतीनुसार वागणूक मिळत नव्हती. कर्मचार्‍यांशी नीट संवाद न ठेवणं आणि त्यांची काळजी न घेणं, ही बायजूसची मोठी चूक होती. यामुळे अनेक अनुभवी कर्मचारी कंपनी सोडून गेले, आणि कामाची गुणवत्ता कमी झाली.
बायजूसने व्यवस्थापनाच्या बाबतीत काही महत्त्वाचे मुद्दे दुर्लक्षित केले. खर्चावर लक्ष ठेवणं, कर्मचार्‍यांना चांगली कामाची परिस्थिती देणं, आणि प्रत्येक गोष्टीचं योग्य नियोजन करणं हे व्यवसायासाठी खूप महत्त्वाचं असतं. पण बायजूसने हे सगळं वेळेवर केलं नाही. त्यामुळे व्यवसाय मोठा असूनही, त्यांचा पाया कमजोर होत गेला. व्यवस्थापनातील या चुका बायजूससाठी मोठा धडा ठरल्या.
Byjus downfall मधून महत्वाचे धडे शिकायला मिळतात
बायजूसच्या प्रवासातून अनेक महत्वाचे धडे शिकायला मिळतात. कोणताही व्यवसाय यशस्वी होण्यासाठी फक्त मोठ्या प्रमाणावर विस्तार करणे महत्त्वाचे नसते, तर खर्चावर नियंत्रण ठेवणे खूप गरजेचे असते. खर्च नियोजनाशिवाय मोठ्या योजना आखणे व्यवसायासाठी हानिकारक ठरू शकते. बायजूसने ज्या प्रकारे अति खर्च केला आणि तो नियंत्रणात ठेवण्यात अपयशी ठरली, ते इतर उद्योजकांसाठी एक मोठा धडा आहे.
याशिवाय, कोणत्याही व्यवसायासाठी ग्राहकांचा विश्वास जिंकणे आणि टिकवणे अत्यंत गरजेचे असते. बायजूसने काही ठिकाणी ग्राहकांचा विश्वास गमावला, जसे की जबरदस्तीने कोर्स विकण्याचे प्रकार आणि शिक्षण सामग्रीच्या गुणवत्तेकडे दुर्लक्ष. हे दाखवते की ग्राहकांसोबत प्रामाणिक आणि विश्वासार्ह वागणं व्यवसायाची दीर्घकालीन वाढ सुनिश्चित करतं. गुणवत्तेला प्राधान्य देणं हे व्यवसाय टिकवण्यासाठी आवश्यक आहे.
तिसरा महत्त्वाचा धडा म्हणजे व्यवस्थापनावर योग्य लक्ष ठेवणं. व्यवसायाचा विस्तार करताना व्यवस्थापनाची मजबूत योजना असणे खूप महत्त्वाचं आहे. खर्च, कर्मचारी समाधान, आणि कामाची गुणवत्ता यांची योग्य काळजी घेणं आवश्यक आहे. व्यवस्थापनाच्या कमकुवतपणामुळे बायजूसला मोठं नुकसान सहन करावं लागलं.
बायजूसची कहाणी हे स्पष्ट करते की फक्त मोठं होणं महत्त्वाचं नाही, तर टिकून राहण्यासाठी गुणवत्ता, ग्राहकांचा विश्वास, आणि व्यवस्थित नियोजन याकडे लक्ष देणं खूप महत्त्वाचं आहे. हे शिकवण देतं की व्यवसायात दीर्घकालीन यशासाठी नेहमी योग्य धोरणं, जबाबदारी आणि ग्राहकांच्या गरजांची काळजी घेणं आवश्यक आहे.
Recent post
- 3 Personal Finance Books : ज्याना वाचून लोक श्रीमंत बनली
- Small Business Ideas In Marathi- महिण्याला १ लाख रूपये कमवून देतील अशा ३ बिसनेस Ideas
- Zerodha Success Story – 10,000 कोटींच्या साम्राज्याची कहाणी
- १ कोटी रुपये कसे कमवावे? (How to Earn 1 Crore in Marathi)
- श्रीमंत होण्यासाठी जाणून घ्या धन-संपत्तीचं मनोविज्ञान The Psychology of Money Secret of Rich